Παγκόσμιος κίνδυνος από τη ζάχαρη - Παγκόσμια εκστρατεία

2017-05-21 23:54

Παγκόσμιος κίνδυνος από τη ζάχαρη - Παγκόσμια εκστρατεία

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας  - Π.Ο.Υ. προτείνει τη φορολόγηση 20% όλων των ζαραχούχων ποτών προκειμένου να περιοριστούν οι παγκόσμιες επιδημίες της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2 και οι εξαιρετικά επικίνδυνες επιπτώσεις τους κυρίως στο καρδιαγγειακό σύστημα. 

Στο Ηνωμένο Βασίλειο (Μ. Βρετανία) ξεκίνησε πρόσφατα η καμπάνια Sugarwise που στηρίζεται από πολλούς φορείς ανάμεσά τους και το Κοινοβούλιο που οργάνωσε και τη "Σύνοδο Κορυφής για τη ζάχαρη" ενώ ανακοινώθηκε επίσημα η επιβολή του ανωτέρου φόρου 20% από το 2017. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η σημαντική μείωση της κατανάλωσης καπνού κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η οποία ήταν ο και σημαντικότερος παράγοντας που οδήγησε σε μείωση της καρδιαγγειακής θνησιμότητας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, έγινε εφικτή μόνο μετά από νομοθετικά μέτρα που στοχεύουν την προσιτή τιμή, την διαθεσιμότητα και την κοινωνική αποδοχή του καπνίσματος. 

Επιπτώσεις στην υγεία

Ερευνητές στην Οξφόρδη έχουν υπολογίσει ότι μια μείωση κατά 15% της κατανάλωσης ζάχαρης μέσω ενός τέτοιου φόρου θα απέτρεπε 180.000 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο από το να γίνουν παχύσαρκα μέσα σε ένα χρόνο και ένα μεγαλύτερο αριθμό ( ~ 400.000) από το να γίνουν υπέρβαρα. 

Η πρόσφατη οικονομετρική ανάλυση στοιχείων από 175 χώρες (υψηλής επιστημονικής και στατιστικής ακρίβειας) αποκάλυψε ότι για κάθε επιπλέον 150 θερμίδες που προέρχονται από κατανάλωση ζάχαρης υπάρχει μια 11-πλάσια αύξηση του επιπολασμού του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό ενώ αντίθετα η πρόσληψη 150 θερμίδων από άλλη πηγή (όπως είναι το λίπος ή πρωτεΐνη) και ανεξάρτητα από το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) και τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας επιφέρει ελάχιστη αύξηση του επιπολασμού του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό των ΗΠΑ μεταξύ των ετών 1988 και 2012 αυξήθηκε κατά 25% τόσο στα παχύσαρκα άτομα όσο και στα άτομα με  φυσιολογικό βάρος, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο διαβήτης τύπου 2 δεν σχετίζεται αποκλειστικά με την παχυσαρκία.

Σε μελέτη του 2014 φαίνεται ότι τριπλασιάζεται η καρδιαγγειακή θνησιμότητα μεταξύ των αμερικανών ενηλίκων που το 25% των θερμίδων τους προέρχονταν από ζάχαρη σε σχέση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερο από 10%.

Οι θετικές επιδράσεις στην υγεία μας όταν μειωθεί η πρόσληψη ζάχαρης φαίνεται να είναι αρκετά γρήγορη. Σε μια πρόσφατη μελέτη σε παιδιά με μεταβολικό σύνδρομο (διατηρώντας τις συνολικές θερμίδες και τις θερμίδες από υδατάνθρακες σε πανομοιότυπα επίπεδα) η μείωση  από το 28% των θερμίδων που προέρχονταν από προστιθέμενη ζάχαρη σε 10% είχε σαν άμεσο αποτέλεσμα (μέσα σε 10 ημέρες) να μειωθούν σημαντικά τα τριγλυκερίδια, η LDL χοληστερόλη, η αρτηριακή πίεση και η ινσουλίνη νηστείας.  

Πόση ζάχαρη χρειαζόμαστε; 

Η βέλτιστη κατανάλωση είναι μηδέν. Η προσθήκη ζάχαρης δεν έχει καμία βιολογική αξία και δεν είναι,  με οποιοδήποτε ορισμό, ένα  "θρεπτικό συστατικό".  Το συστατικό φρουκτόζη (ζάχαρη είναι 50% γλυκόζη και 50% φρουκτόζη) δυστυχώς εκφράζει τέσσερα κριτήρια που δικαιολογούν την αναγκαία ρύθμιση του: την τοξικότητα, την αναπόφευκτη χρήση της (εξάρτηση;), το ενδεχόμενο κατάχρησης και τις αρνητικές επιπτώσειςτης στην κοινωνία.

Πόση ζάχαρη είναι ασφαλής; 

Η κατανάλωση καθημερινά ελάχιστης ποσότητας ελεύθερης ζάχαρης, που περιλαμβάνει και την προστιθέμενη αλλά και αυτή που περιέχεται  στο χυμό φρούτων, σε σιρόπια και το μέλι, έχει μια επιβλαβή επίδραση στη συνηθέστερη μη μεταδοτική ασθένεια παγκοσμίως: τη φθορά των δοντιών. Η θεραπεία της οδοντικής νόσου είναι υπεύθυνη για το 5% -10% των δαπανών για την υγεία στις βιομηχανικές χώρες, και στο Ηνωμένο Βασίλειο, η φθορά των δοντιών είναι η πρώτη  αιτία του χρόνιου πόνου και της εισαγωγής στο νοσοκομείο μικρών παιδιών. 

Το London School of Hygiene & Tropical Medicine πρότεινε πρόσφατα στον  Π.Ο.Υ. να συστήσει ένα ανώτατο όριο κατανάλωσης ζάχαρης που να ευθύνεται μόνο για το 3% των ημερήσιων αναγκών σε θερμίδες (περίπου τρία κουταλάκια του γλυκού). Ωστόσο, ο μέσος όρος του Ηνωμένου Βασιλείου και των Η.Π.Α. ανά πολίτη, είναι τουλάχιστον τέσσερις έως επτά φορές η ποσότητα αυτή. 

Αυτό ίσως δεν προκαλεί έκπληξη γνωρίζοντας ότι είναι σχεδόν αδύνατο για τον καταναλωτή να αποφεύγει τη ζάχαρη, δεδομένου ότι είναι τόσο διαδεδομένη στο περιβάλλον των τροφίμων και ότι ένα μεγάλο μέρος της είναι κρυμμένο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες - Η.Π.Α., σχεδόν το ήμισυ της συνολικής κατανάλωσης ζάχαρης προέρχεται από τις τροφές που κανονικά κάποιος δεν συνδέει με την προσθήκη ζάχαρης, όπως το κέτσαπ, οι σάλτσες για σαλάτες και ζυμαρικά, το ψωμί, κ.α. Το ένα τρίτο της κατανάλωσης ζάχαρης προέρχεται από τα ζαχαρούχα ποτά, καθώς και το ένα έκτο από τα τρόφιμα που συνήθως λέμε "σκουπίδια - junk", όπως π.χ. σοκολάτες, μπισκότα και παγωτά, κ.α. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν υπάρχει καμία διαιτητική αναφορά για την περιεκτικότητα και την ημερήσια πρόσηλψη ζάχαρης στις ετικέτες των τροφίμων. Στην Ευρώπη, υπάρχει η επισήμανση, αλλά δεν κάνει διάκριση μεταξύ των παιδιών και των ενηλίκων. Ένα κουτί Coca Cola περιέχει εννέα κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη, η οποία ποσότητα είναι τριπλάσιο του ανώτατου ορίου πρόσληψης για ένα παιδί 8 χρονών (Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α., 2009). Στο Ηνωμένο Βασίλειο η αντίστοιχη ετικέτα περιγράφει αυτά τα εννέα κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη ως το 39% της ημερήσιας ποσότητας βάσει των κατευθυντήριων γραμμών. Με βάση αυτή την ψευδή διαβεβαίωση, είναι λογικό για τους γονείς να πιστεύουν ότι είναι ασφαλές για το παιδί τους να πίνουν δυόμισι κουτιά Coca Cola ανά ημέρα. 

Η βιομηχανία τροφίμων συχνά υποστηρίζει ότι το κοινό θα πρέπει να έχει μια «προσωπική ευθύνη», όταν επιλέγει ποια τρόφιμα θα καταναλώσει, το οποίο εκτρέπει την ευθύνη από τη δική της ενοχή στην επιδημία της παχυσαρκίας στον καταναλωτή. 

Η αλήθεια είναι ότι το κοινό δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις, λόγω της σύγχυσης στις ετικέτες των τροφίμων αλλά επίσης το κοινό δεν έχει και σχεδόν καμμία επιλογή επειδή η ζάχαρη προστίθεται σε περίπου το 80% των επεξεργασμένων τροφίμων.

Big Tobacco, Big Sugar

Το γεγονός ότι χρειάστηκαν τουλάχιστον 50 χρόνια μετά την αποκάλυψη της κακοήθους σχέσης ανάμεσα στο κάπνισμα και στον καρκίνο του πνεύμονα (πρώτη δημοσίευση στο British Medical Journal) ώστε να θεσπισθούν αποτελεσματικές ρυθμίσεις που να οδηγούν στην ενημέρωση του κοινού είναι και η απόδειξη των μεγάλων αντιδράσεων και των αποτελεσματικών πρακτικών που ακολούθησε η βιομηχανία του καπνού (Big Tobacco) ώστε να μην μειωθεί η κατανάλωσή του αλλά αντίθετα να αυξηθεί.  Κλειδί για αυτή την στρατηγική ήταν η άρνηση και η εμφύτευση αμφιβολιών σχετικά με τα επιστημονικά ευρήματα, η δημιουργία σύγχυσης στο κοινό, η εξαγορά της αφοσίωσης των επιστημόνων και η χρηματοδότηση πολιτικών συμμάχων.

Οι ομοιότητες μεταξύ του Big Tobacco και της βιομηχανίας ζάχαρης είναι ανησυχητικές. Μια πρόσφατη δημοσίευση στο JAMA Internal Medicine έδειξε ότι η βιομηχανία ζάχαρης εξαγόρασε τρεις σημαίνοντες επιστήμονες του Χάρβαρντ για να υποβαθμίσει τον αρνητικό ρόλο της ζάχαρης στα καρδιαγγειακά νοσήματα και να μεταθέσει την ευθύνη στο λίπος. 

Το 2015, οι New York Times αποκάλυψαν ότι η Coca-Cola Company χρηματοδότησε με εκατομμύρια δολάρια την έρευνα που υποβάθμισε το ρόλο των ζαχαρούχων ποτών στην παχυσαρκία και ανάδειξε την έλλειψη άσκησης σαν τον κύριο προδιαθεσικό παράγοντα κινδύνου. 

Και, σύμφωνα με τον πρώην σκαιώδη υπουργό Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, η υποστήριξη και η προώθηση ενός διατροφικού μοντέλου με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλή σε υδατάνθρακες και  υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη από "ηθικά διεφθαρμένους επιστήμονες και πολιτικούς που επέτρεψαν στους εαυτούς τους να χειραγωγηθούν από τη βιομηχανία και τους προμηθευτές τροφίμων" είναι ένα από τα κύρια αίτια της παγκόσμιας πανδημίας της παχυσαρκίας.

Οι πρόσφατες εκκλήσεις από την Π.Ο.Υ. να φορολογηθούν τα ζαχαρούχα ποτά είναι πολύ ευχάριστα νέα για την εκστρατεία για την υγεία. Η ανταλλαγή μηνυμάτων για τη δημόσια υγεία, ωστόσο, πρέπει να είναι πιο σαφής. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος με την περιστασιακή απόλαυση, αλλά η ζάχαρη δεν έχει θέση στο πλαίσιο μιας "υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής". 

Παρόμοια με το κάπνισμα, ρυθμιστικά μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης, όπως είναι η απαγόρευση της διαφήμισης των ζαχαρούχων ποτών και η απομάκρυνσή τους από τα αθλητικά γεγονότα, θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. 

Τα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της ζάχαρης στην παχυσαρκία, στον διαβήτη και στην καρδιαγγειακή κυρίως υγεία είναι συντριπτικά και υποδεικνύουν την αμεσότητα των αναγκαίων παρεμβάσεων. 

Οι βιομηχανίες τροφίμων και της ζάχαρης αποτελούν το νέο Big Tobacco, δηλαδή το Big Sugar και θα πρέπει οι πρακτικές τους να αντιμετωπισθούν με παρόμοιο τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Πηγές: medscape.com, Ψυρρόπουλος Δημήτρης

--------------------------------

Πίσω